Khi có trong tay một viên đá có 3 tình trạng được đưa ra:
- Tình trạng 1: Đây có phải là xxxx ? Vd: người ta bán cho bạn một viên đá thạch anh, bạn tự hỏi đây có phải là viên đá thạch anh không ? và đây là câu hỏi đóng.
- Tình trạng 2: Đây là gì ? Vd: bạn đào được một viên đá đẹp, bạn tự hỏi đây là đá gì, khoáng vật gì ..? và đây là câu hỏi mở
- Tình trạng 3: Yêu cầu giám định chuyên nghiệp, đưa ra các chỉ số, đánh giá giá trị các chỉ số ....
--------------------------------------------------
Khi giám định, ta cần gì ?
- Thông Tin:
+ Hình mẫu các loại khoáng vật, đá, ngọc...
+ Tính chất từng loại khoáng vật, đá, ngọc: bảng độ cứng, bảng màu, bảng lọc màu Chelsea, bảng tỉ trọng, bảng đổi màu cực tím, bảng phản xạ,
+ Bộ mẫu khoáng vật, đá, ngọc...
và tất nhiên là mạng internet: với các trang về khoáng vật và ngọc học
- Dụng cụ:
+ Dụng cụ phóng đại: Loupe (kính phóng đại), Binocular Microscope (máy soi ngọc)
+ Dụng cụ đo độ cứng: Bút đo độ cứng (Hardness Points), Đĩa Thử độ cứng (Hardness Plate)
+ Dụng cụ đo màu: Đĩa Vạch Màu (Steak Plate)
+ Dụng cụ lọc màu Chelsea: Chelsea Filter (Đầu Lọc Chelsea)
+ Dụng cụ đo tỉ trọng: Specific Gravity Liquid (Dung dịch tỉ trọng), Specific Gravity Balance (Cân Tỉ Trọng)
+ Dụng cụ đo phản xạ: Refractometer (Phản xạ kế)
+ Dụng cụ phát cực tím: Ultraviolet Light (Nguồn phát tia cực tím)
+ Dụng cụ đo quang phổ : Spectroscope(Quang Phổ Kế)
+ Dụng cụ đo phân cực: PolariScope (Phân Cực Kê)
+ Dụng cụ đo phân cực: PolariScope (Phân Cực Kê)
--------------------------------------------------
Các Bước Tiến Hành cho Câu Hỏi Mở
Bước 1: quan sát bên ngoài
+ So sánh với các ảnh mẫu và vật mẫu
+ So sánh với mô tả về tinh thể, kích thước mẫu, mô tả về hình thái của vật mẫu...
- Ánh: ánh keo, ánh thủy tinh, ánh kim loại... Vd: agate ánh keo, pyrite ánh kim loại, quarzt ánh thủy tinh ...
- Cấu trúc màu: mấy màu, màu gì, sọc hay đốm, hay tinh thể ... Vd: Sodalite sọc xanh dương xen trắng, amazonite sọc lá cây nhạt xen trắng, tinh thể apatite chỉ có màu vàng hoặc xanh lá cây, xanh dương...
- Kích thước: tùy loại mà có kích thước khác nhau... Vd: tinh thể vanadite thường nhỏ, tinh thể quarzt có thể to bằng bàn tay ...
- Nguồn gốc: tùy nguồn mỏ mà có kích thước, cấu tạo khác nhau ... Vd: pyrite của Navajun Pháp thì tinh thể lớn màu vàng và phẳng, Pyrite của Huaron Peru thì tinh thể nhỏ, có sọc và màu hơi trắng ...
- Độ trong: pyrite đục, agate mờ, quarzt trong ...
- Cấu trúc tinh thể: vi thể hay tinh thể, hình dạng lập phương hay sáu cạnh ....
Thường xuyên tra cứu và xem hình dạng của các loại đá và khoáng... sẽ có thể phân biệt được phần lớn bằng mắt thường. Trừ những trường hợp gây lầm lẫn (không nhìu lắm) hoặc những đá đã qua chế tác.
Nếu vẫn chưa nhận ra được là đá gì thì theo bước 2.
Bước 2: Đo đạc
- Đo các tính chất của đá bằng công cụ đã nêu trên và tra bảng để xác định mẫu vật. Có sai số trong khi đo.
- Chỉ đo những tính chất cần thiết, không nhất thiết phải đo hết.
Chú ý:
- Nếu ở bước một đã đoán ra được một loại đá nào đó thì bước này là để kiểm chứng.
Chọn một vài tính chất đặc trưng của loại đá đó để kiểm tra.
- Nếu ở bước một đang phân vân giữa một vài loại đá hay khoáng thì bước này để lựa chọn.
Chọn những tính chất có tính đặc thù của đá hay khoáng để kiểm tra.
- Nếu ở bước một không có một nhận định nào thì thực hiện từng bước đo rồi loại trừ để ra kết quả.
Độ Khó của các Đo Đạc:
- Mức độ dễ: đo độ cứng, đo màu, lọc màu Chelsea, xem màu tia cực tím.
- Mức độ trung bình: đo tỉ trọng,
- Mức độ khó: đo phản xạ, quang phổ
- Mức độ cực khó: xem xét bao thể, ....
Các Bước Tiến Hành cho Câu Hỏi Đóng
Giống như câu hỏi mở, nhưng chỉ chú ý các đặc điểm đặc trưng cho đá mà thôi.
--------------------------------------------------
Các Dụng Cụ Đo Đạc
Máy Soi Đá (Minocular Microscope):
Lọc Màu Chelsea:
Bút Độ Cứng:
Đĩa Vạch Màu:
Đĩa Đo Độ Cứng:
Phân Cực Kế :
Quang Phổ Kế:
Phân Cực Kế:
Tỉ Trọng Kế:
UV Lignt
-----------------------------------------------------
Một vài ví dụ về xác định đá
1. Xác định loại khoáng vật:
Bước 1: Quan sát bên ngoài
Nhận xét: giống với Ulexite hoặc Selenite
Ulexite :
Selenite:
Bước 2: Đo Đạc
Tra bảng độ cứng: Ulexite (2,5), Selenite (2, down with direction 1,5)
Tra bảng tỷ trọng: Ulexite (1.955 g/cm3), Selenite (2.308 g/cm3)
Đo và rút ra kết luận.
---------------------------------------------------------------------
Tôi Mới Bắt Đầu, Tôi Phải Làm Gì ?
1. Tìm mua các bản mẫu khoáng học (dạng mẫu vật hay hình ảnh).
2. Tìm sách dạng tự điển khoáng học (có liệt kê các khoáng đá, có mô tả tính chất, có phân loại...)
3. Tìm thông tin về danh mục, phân loại, hình dạng, cấu trúc, của khoáng đá trên mạng (webmineral.com hay mindat.org hay wikipedia.com ...)
4. Thường xuyên quan tâm đến các bài sách, báo, tạp chí nói về đá, khoáng, ngọc ...
5. Thường xuyên thực địa (ghé viện bảo tàng, các trung tâm mua bán đá, các câu lạc bộ đá) và hỏi kinh nghiệm phân biệt đá của người ta.
6. Bắt đầu mua thử các mẫu đá, khoáng ... tại các trang web như ebay hay các trung tâm rao bán. Chú ý phân biệt và đánh giá.
Ghi chú: Với 6 bước trên bạn có thể phân biệt được 60% loại đá, khoáng thông dụng trên thị trường đá. Bạn đã là thành người chơi nghiệp dư.
7. Bắt đầu thử các đo đạc về độ cứng, tỷ trọng, tia UV, lọc Chelsea ...
8. Tập tra cứu và đánh giá phối hợp các đo đạc để xác định khoáng vật.
Ghi chú: Với 2 bước này, bạn đã là thành người chơi chuyên nghiệp.
9. Chính xác hóa các đo đạc, tập dùng những thiết bị đo đạc phức tạp.
10. Tập quan sát bao thể, mặt cắt, cấu trúc phối các khoáng vật, nhận định về nguồn gốc khoáng hoặc đá.
11. Tập đo đạc theo chuẩn, nhận định các quy tắc phân loại, đánh giá về màu, độ trong, ... theo chuẩn quốc tế.
Ghi chú: Với 3 bước này, bạn đã là nhà chuyên môn.
12 ........
Ghi chú: Với bước này, tôi không biết gọi bạn là gì ???????????
